ارتقاي سلامتي افراد جامعه يكي از مهم ترين مسائل اساسي هر كشوري محسوب مي شود كه شامل چهار بعد جسمي، رواني، اجتماعي و معنوي مي باشد. طبق تعريف سازمان جهاني بهداشت، بهداشت رواني علمي است كه با آن انسان ها قابليت ارتباط موزون و هماهنگ با ديگران را خواهند داشت و قادر به تغيير و اصلاح محيط فردي، اجتماعي، حل تضادها و تمايلات شخصي به طور منطقي، عادلانه و متناسب مي شوند.

هدف بهداشت رواني، پيشگيري، درمان و بازتواني بيماران است. طب دنياي امروز و فردا

طب پيشگيري و برنامه ريزي براي بهتر زيستن است. در عين حال، آرامش دروني تمناي دايمي انسان و حلقة مفقود جوامع امروزي است. در جوامعي كه از مذهب و اخلاق فاصله گرفته اند، هر چه اين جدايي بيشتر است بيماري هاي رواني نيز به همان اندازه افزايش يافته است. بنابراين در پيشگيري اوليه بايد به مسائل تأثيرگذار بر شخصيت براي كاهش تظاهرات هيجاني و عاطفي و عوامل استرس زا توجه شود. (برخوردار، نجفي، 1380)

اختلالات رفتاري به مجموعة اعمالي اطلاق مي شود كه خلاف قانون، عرف، سنت ها و هنجارهاي جامعه است و در اعضاي اين طبقه خودنمايي مي كند. اختلالات رفتاري اصطلاحي در روان شناختي است كه جامعه شناسان آن را بزهكاري مي نامند. جامعه شناسان و روان شناسان از ابعاد گوناگون به اختلالات رفتاري پرداخته اند تا به علل، زمينه ها و شيوه هاي مقابله پيشگيري و درمان آن دست يابند. علل و زمينه هايي همانند استعداد ژنتيكي و ارثي، خانواده هاي آشفته و نابسامان، والدين متخلف و ضداجتماعي، ارتباط با همسالان بزهكار، زندگي در محله هاي پر جمعيت و جرم خيز، فقدان اعتقادات مذهبي، از جمله عواملي هستند كه در شكل دهي به اين گونه رفتارها از جمله پرخاشگري مؤثر دانسته شده اند.

با توجه به صنعتی شدن جوامع و افزایش محرک‌های استرس‌زا شاهد افزایش روزافزون رفتارهای نابهنجار از جمله پرخاشگری هستیم. پرخاشگری از عواملی است که آثار مخربی در روابط اجتماعی به جا می‌گذارد. با توجه به این مسائل درمی‌یابیم که آداب مذهبی می‌تواند نقش مؤثری در جلوگیری از ابتلا به مشکلات روانی فرد از جمله پرخاشگری داشته باشد. با ذکر این مقدّمه و نگاهی به مطالعات پیشین، درمی‌یابیم که این مطالعات بیشتر در زمینه همه ادیان بوده و به موضوع خاص پرخاشگری نیز در این حیطه توجه شده است. توجه به این نکته مهم است که برای یافتن راه حلی در جهت تعالی یک جامعه، باید فرهنگ و مردم آن جامعه را شناخت و با توجه به آن از علایق، گرایش‌ها و فرهنگ آن ملت در جهت نیل به این هدف سود جست. آنچه مسلم است در جامعه ما شرکت در مراسم مذهبی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است و از دین همواره به عنوان مقوله ای مستحکم در جهت خداشناسی و همچنین فراهم آوردن یک نقطه تلاقی یاد شده است. با توجه به این که دانشجویان در تمامی کشورها و از جمله کشور ما، قشر عظیم و تا حدود زیادی فهیم جامعه را در بر می گیرد، توجه به همه مسائل آنان از جمله، مسائل ایمانی و عقیدتی، روانی و اجتماعی آنان می تواند تضمینی برای ساختن آینده بهتر آنان باشد. بدين خاطر محقق را بر آن داشت تا در زمينه تأثيرات قوي دينداري بر روي اختلالات رفتاري نكات مثبتي را ارائه كند تا شايد راه گشاي خيلي از مسائل و مشكلات خانواده ها و جامعه كنوني ما قرار گيرد.

1-2- بیان مسأله

رفتار دینی انسان‌ها حاکی از آن است که بشر در طول تاریخ نیازمند به دین بوده و حریم خاص و مشخصی را برای انجام فرایض خود اختصاص داده است. اسلام دین صلح و آرامش است و در آیین و قالب آیات الهی، روایات و احادیث، پیروان این دین به حسن خلق، آرامش و صلح جویی دعوت شده‌اند.  جامعه جهانی با بزرگ‌ترین تهدید، یعنی پرخاشگری از نوع سادة لفظی تا انواع فیزیکی آن و در نهایت، ترور روبه‌روست ( سلمان علوی و همکاران، 1385: 12 ) تحقیق حاضر در واقع جواب به سوالات زیر را تا حدودی مشخص می نماید و به دنبال بررسی راه کارهایی برای آن می باشد. سوالات عبارتند از: آیا شرکت در مراسم مذهبی و بالا بردن اعتقادات مذهبی، می‌تواند ارتباطی با کاهش پرخاشگری داشته باشد؟ از آن‌رو که به دلیل این که معمولا در دانشگاه ها، بیشتر بر درس و زمینه فعالیتی تأکید شده و به امور خاصی هم چون دین و یا مسائل روانی دانشجویان کمتر توجه شده است و از آن جائی که روح و محتوای فرهنگ دینی ما بر پایة ارتباط، صمیمیت، تعاون، همدردی و عاطفه استوار است، به گونه‌ای که در همه جا انسان‌ها به آرامش و دوری از پرخاشگری توصیه شده‌اند. جلوه‌های این فرهنگ بالنده نیز در دستورالعمل‌های اخلاق اسلامی دیده می‌شود و همواره از دین به عنوان تکیه گاه آگاهی انسان یاد شده است، می توان چنین استنباط نمود که در عصر کنونی که اطلاعات و ارتباطات دیجیتالی و الکترونیکی به شدت بر روحیه و عادات بشر سایه افکنده است و روحیه پرخاشگری را افزایش داده است، چه مسائل و مواردی می تواند به حل این موضوع کمک نماید و دین به عنوان یک نماد اساسی در این راه در کشورما و بسیاری از کشورهای اسلامی و حتی پیروان ادیان دیگر قرار گرفته است.حال این سوالات نیز مطرح می شود که چگونه می توان دین را به عنوان یک مسکن در راه کاهش اختلالات روانی و به خصوص پرخاشگری به کار گرفت؟ آیا بدون تعریف دقیقی از دین می توان از آن به عنوان عامل اثر گذار در این راه استفاده نمود؟ علم به اهمیت این موضوع، محقق را بر آن داشت كه به مقايسه ميزان پرخاشگري دانشجويان دانشگاه پيام نور شهرستان بپردازد و ارتباط دين داري با كاهش پرخاشگري را بررسي نمايد.

1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق

امروزه با وجود پيشرفتهاي علمي چشمگير که در زمينه هاي روانپزشکي و روان درماني بوجود آمده است ملاحظه مي گردد که بعضي از صاحبنظران برجسته نياز به نقش ، اهميت و ضرورت دين نيز در بهداشت رواني و رواندرماني تاکيد فراوان داشته اند و عقيده دارند که اعتقادات مذهبي و توکل به خدا موجب تسکين و بهبودي سريعتر آلام و مشکلات رواني مي شود. در قرآن در سوره مباركه فتح مي خوانيم: "هوالذي انزل السكينه في قلوب المؤمنين ليزدادوا ايمانا مع ايمانهم... " «اوكسي است كه آرامش را در دلهاي مؤمنان نازل كرد تا ايماني به ايمان شان بيافزايند...». اولين برداشتي كه صورت مي گيرد اين است كه بدون ايمان، آرامش روحي و رواني وجود ندارد.

شاید هیچ موردی در جهان به اندازه دین و دین داری نتوانسته عامل انسجام و یکپارچگی بین افراد،گروه ها و حتی جوامع گردد. دین دارای نقش آرامش بخش در بین مسائل متعدد جامعه جهانی است و حتی در صورت ارائه صورتی درست از آن، در بین جوامعی هم که چندان اعتقادی به آن ندارند،می توان نقش دین را دید. فردی که در زمان خشم، خود را به مکانی ساکت می برد و نیاز خود را در سکوت می بیند، جز با استعانت از یک سری امور، قادر نخواهد بود بر خشم خود علبه نماید. همه موارد گفته شده يكي از صدها موردي است كه نظر محقق را به اين امر جلب مي كند كه هر قدر انسان ها دلداده و شيفته دين باشند، كمتر دچار اختلالات رفتاري مي شوند و بيشتر مي توانند بر مسائل و مشكلات خود فائق آيند.

1-4- سوال هاي تحقيق

1- آيا بين رفتارهاي پرخاشگرانه و باورهاي مذهبي رابطة معنادار وجود دارد؟

2- آيا بين رفتارهاي پرخاشگرانه و كاهش اعتقادات مذهبي رابطه وجود دارد؟

3- آيا از لحاظ بروز رفتارهاي پرخاشگرانه بين افراد رابطه معنادار وجود دارد؟

4- آيا بين ميزان باورهاي مذهبي و رفتارهاي پرخاشگرانه رابطه معنادار وجود دارد؟

5- آيا بين رفتارهاي پرخاشگرانه و نوع آموزش ديني رابطه معنادار وجود دارد؟

1-5- فرضيه هاي تحقيق

1- به نظر مي رسد، بين كاهش پرخاشگري و باورهاي مذهبي رابطه معناداري برقرار مي باشد.

2- به نظر مي رسد، بين كاهش پرخاشگري و اعتقادات قوي رابطه معناداري برقرار مي باشد.

3- به نظر مي رسد، بين پرخاشگري و انجام كارهاي خلاف رابطه معناداري برقرار مي باشد.

4- به نظر مي رسد بين كاهش پرخاشگري و انجام مراسم مذهبي رابطه معناداري برقرار مي باشد.

5- به نظر مي رسد بين رفتارهاي پرخاشگرانه و جنس رابطه معناداري وجود دارد.

6- به نظر مي رسد بين دينداري و رفتارهاي پرخاشگرانه رابطه معناداري وجود دارد.

1-6- تعریف نظریپرخاشگری: پرخاشگري نوعي سازوكار رواني است كه از طريق آن فرد به طور ناخودآگاه فشارهاي ناشي از محروميت ها و ناكامي هاي خود را به صورت واكنش هاي حمله، تجاوز، رفتارهاي كينه توزانه و پرخاشگرانه نشان مي دهد. (خداياري فرد، 1373)كاپلان و همكاران ( 2002 ) مي گويند، پرخاشگري رفتاري است كه با هدف صدمه زدن يا  آسيب رسانيدن به يك موجود زنده بروز مي كند و اين موجود قاعدتاً از چنين رفتاري اجتناب مي ورزدفرويد معتقد بود كه نيروي پرخاشگري بايد به گونه اي تخليه شود و گرنه انباشته خواهدشد و سبب بيماري مي گردد. اگر نيروي پرخاشگرانه كم كم از بين نرود، نوعي انفجار به وقوع مي پيوندد. طبق نظر فرويد، جامعه وسيله اي براي مهاركردن اين غريزه و كمك به انسان در والايش آن ، يعني انسان را ياري مي دهد تا نيروي مخرب اين غريزه را به رفتاري پسنديده يا حتي مفيد تبديل كند (شكركن، 1364)

دین ( مذهب ): در دائره المعارف جامعه شناسی دین بلکول (Blackwell, 2000) نیز تعریف دین چنین آمده است؛ دين "باور به هستي هاي روحي و يا موجودات مجرد روحاني" است. برخی دیگر دین را "استمداد از ارواح براي انجام اعمال عبادي و فلّاح" یا رستگاری می دانند. این تعریف بیشتر مردم شناختی بوده و برگرفته از نظریه های فریزر است. در تعريفي ديگر از دين؛ "دين مجموعه اي از باورها و اعمال مبتني بر باور به فوق طبيعت تعريف شده است. افراد متدين به هر نسبت که ايمان قوي و محکم داشته باشد از بيماري رواني مصون تر هستند. از جمله آثار ايمان ديني آرامش خاطر است . ايمان ديني به حکم اينکه به انسان که يک طرف معامله است، نسبت هيجان که طرف ديگر معامله است، نسبت به هيجان که طرف ديگر معامله است، اعتماد و اطمينان مي بخشد . دلهره و نگراني نسبت به رفتار جهان را در برابر انسان از ميان مي برد و بجاي آن به او آرامش خاطر مي دهد.(مطهري، 1368)

تعداد صفحات : 71

فرمت فایل :Word